Ecologisch verantwoord bouwen

De bouw is de grootste vervuiler te wereld, dat hoor je goed de bouw! De hoeveelheid energie die nodig is om cement, bakstenen, staal en glas te maken zijn stuk voor stuk gigantisch, het machinepark doet hier nog eens een schepje boven op. De bouw van een huis geeft al snel honderdduizenden kg’s CO2.  Blijft de bouw achter op ecologisch gebied?

De consument kiest steeds meer voor groen het is ook nog eens een ”hip” om je eigen moestuin te beginnen, zonnepanelen en/of elektrisch te rijden. De consument heeft duidelijk een nieuwe weg ingeslagen dit is te zien aan de zeer lange wachtlijsten voor ecologische wijken en dorpen. Iedereen heeft wel is gedroomd van een eigen huis. Gebouwd in het bos ver weg van de vervuiling en stad. Een compleet overzicht van alle eco projecten is te zien op omslag.nl en een van de grootste permacultuur mappen van Europa.

Ecologisch bouwen

Ecologisch bouwen is bouwen op een manier die meer in relatie is met de natuur. Dure materialen die geproduceerd zijn met een hoge carbon footprint worden vervangen door natuurlijkere materialen zoals (rond)hout, grond, klei en afvalproducten. Het voordeel is  dat het milieuvriendelijker, minder technisch, natuurlijker en een flinke besparing geeft op materiaalkosten. Deze gebouwen zijn vaak gericht op de zon en het ontwerp is eenvoudig aan te passen aan persoonlijke wensen. Enkele voorbeelden zijn earthships, cobhuizen, rondhout huizen, strobalenhuis etc. Allen hebben gemeen dat ze in bepaalde klimaten passief verwarmd en gekoeld worden. Veel van deze huizen zijn in het noorden van Europa alsnog te koud en is extra isolatie, solarboilers, warmtepomp of een rocketstove nodig. De ontwerpen zijn vaak al eeuwenoud en gemoderniseerd naar moderne levensstandaarden. Elk ontwerp heeft zijn voor en nadelen en soms zijn ze zelfs compleet ongeschikt voor ons klimaat!

Earthship

Earthship is de bekendere Engelse term voor aardehuis. Het is een vrijstaand huis die gemaakt  is in U-vormige muren gemaakt van oude autobanden die vol gestampt zijn met aarde. De raamkant is gericht op het zuiden zodat gedurende de dag de zeer dikke muren opgewarmd worden. Gedurende de nacht koelt het door de grote hoeveelheid steen en isolatie zeer langzaam af. De bouw ervan is eenvoudig en goedkoop. Er is maar 1 vloer, 1 raamkant en weinig technische kennis nodig.

In de praktijk in Nederland zijn deze huizen alleen geschikt boven zeeniveau. Het huis moet ruim boven het grondwater staan wat veel locaties ongeschikt maakt.In Zwolle en in Olst staan Earthship zodat u die van dichtbij kan bekijken! Een van de grootste experts op dit gebied is Michael Reynolds bekend van de documentaire Garbage Warrior en zijn boek How to Build a Global Model Earthship

Cobhuis

Cobhuizen soms adobe genoemd word gebouwd van klei, ondergrond, gedroogd plantmateriaal en kalk. Het heeft grote voordelen het is zeer onbrandbaar , aardbeving bestendig , goedkoop en heel goed aan te passen aan persoonlijke eisen. Het gebouw kan in allerlei vormen worden gebouwd met zeer dikke muren om de temperatuur vast te houden.  De muren mogen niet te vaak nat regenen zij vereisen een grote luifel en pleisterwerk. Er is gelukkig weinig technische kennis nodig als men het gebouw beperkt tot een enkele vloer.

In de praktijk in de Benelux zijn deze huizen redelijk geschikt. Ondanks dat cob muren erg dik zijn hebben ze in de noordelijke landen isolatie nodig en bescherming tegen de regen. De thermische massa werkt beter met  een isolatie laag gebruiken en is het verstandig de ramen zoveel mogelijk op de zuidkant te plaatsen. Een ander nadeel is het vereist veel arbeid wat in Nederland duur kan uitvallen, zelfbouw is waarschijnlijk de enige optie. Een van de grootste experts op dit gebied is Kevin McCabe die met succes meerdere cob huizen heeft gebouwd in het regenachtige Engeland. Een van de beste boeken over cob is The Hand-Sculpted House.

Earthbag domes

Earthbag domes zijn huizen gemaakt van plastic zandzakken zo gestapeld in een koepel dat ze zeer stabiel en stevig zijn. Deze zandzakken worden gevuld met een vochtige mix van zand, klei en stenen die opgedroogd een zeer stabiele vorm aannemen. Het ontwerp heeft grote voordelen zoals goedkoop, simpel, snel en veel thermische massa. Helaas is het totaal niet geschikt voor een kouder klimaat. Naast dat de zon het huis niet voldoende op kan warmen om de thermische massa te gebruiken heeft het ook veel isolatie nodig.  Twee manieren om dit ontwerp toch succesvol te maken is om de earthbag koepel in te graven zodat je een zeer hoge isolatie krijgt of een tweede laag zakken gevuld met isolatie om de koepel aan te brengen.

Een leuke video hierover is Tiny Designs- Earth Bag Dome

Rondhout huizen

Rondhout gebouwen zijn gebouwen van onbewerkte stammen, waarbij een houten frame word gebouwd. De palen staan boven de grond op een kuub aangestampt puin, wat rot voorkomt. Het skelet krijgt vervolgens een dak van stenen of houten dakpannen of riet. Nu het huis droog staat word de muren gevuld met strobalen en pleister. Het huis heeft vaak een kleinere zolderruimte waarin geslapen kan worden, dit is omdat vaak gaat om een houten A-frame. Als het huis af is worden er  binnenmuren gemaakt van gevlochten wilg. De bouw met rondhout heeft velen voordelen het is goedkoper, sterker, trekt niet krom, ecologisch, lokaal geoogst en heeft geen duur machine park nodig. Het huis kraakt wel enkele jaren tot de verse stammen volledig zijn gedroogd, dit drogingsproces maakt de verbindingen tussen de stammen sterker.

In de Benelux zijn deze huizen alleen geschikt in de beboste gebieden. Het huis kan zeer goed geïsoleerd worden en compleet opgaan in zijn omgeving. Het nadeel is dat het geschoolde arbeid kost om de stammen passend te maken. Geschoolde arbeid is zeer duur in de Benelux. Een van de grootste experts op dit gebied is Ben Law die velen huizen op deze manier heeft gebouwd. Een aflevering hierover is te vinden op Ben Law bouwt zijn eigen eco-home. en zijn beste boek Roundwood Timber Framing Building Naturally Using Local Resources.

Blokhut

Een blokhut gebruikt hetzelfde hout als een rondhout gebouw alleen hier word geen A-frame gebruikt en is er geen gebruik van stro of pleister. Het ontwerp komt oorspronkelijk uit de Scandinavische en Midden-Europese berggebieden en de koudere gebieden in Oost-Europa. De originele blokhut voldoet bij lange na niet aan de isolatie eisen in Europa, tegenwoordig worden deze zwaar geïsoleerd en is het ontwerp aangepast. Afhankelijk van de blokhut word de isolatie aan de buitenkant aangebracht of aan de binnenkant en daarna afgewerkt met naaldhout planken. Dit heeft als resultaat dat de binnenkant niet meer dezelfde stam is als de buitenkant en het zijn originele karakter deels verliest. Het dak is ook geïsoleerd en soms word er een grondlaag opgeplaatst. Er is een zeer groot kwaliteitsverschil tussen zogenaamde ”blokhut kits” met voorbewerkte stammen of balken. Deze kits gebruiken voornamelijk hout wat  stukken dunner is en van lagere kwaliteit. Deze kits zijn stukken duurder maar veel sneller op te bouwen in verhouding tot zelfbouw waarin men de boom zelf kapt.

In de praktijk in de Benelux gebruiken we blokhutten bijna uitsluitend als zomerhuizen of tuinhuis veel hiervan zijn slecht geïsoleerd. Het klimaat in Nederland is ook erg nat wat de levensduur verlaagd. Deze hutten werken het best in landen waar het voornamelijk vriest of droog is. Een mooie video over een traditionele Finse blokhut is hier.

Strobalenhuis

Een strobalenhuis is een huis geïsoleerd met compact gestapelde stro die gestapeld een dragende of niet dragende muur vormen. Bij een niet dragende stro muur word vaak een houten frame gebruikt. Het heeft vele voordelen het is goedkoop, brandveilig en ecologisch. De balen worden daarna gepleisterd met bijvoorbeeld leem. Dit type huis is voor een leek vaak zorgwekkend. Angst voor ongedierte, brandveiligheid en rot komen snel op, toch scoort ontwerp juist zeer goed op deze punten. Compacte strobalen branden zeer slecht door gebrek aan zuurstof en rotten niet bij voldoende droge balen. Het stro zelf bevat geen voedsel voor knaagdieren maar alleen cellulose.

In de praktijk in de Benelux werken strobalenhuizen erg goed de isolatie is zeer hoog. Het is goedkoop en er is al ervaring op dit gebied. Om een kijkje te nemen is er Iewan een woongemeenschap gebouwd van strobalen. Een ander project is in Veghel geweest te vinden op Strobouw.nl

Joert tent

Een joert is een traditionele tent uit Centraal-Azië waar het gemaakt is van leren huiden of stof. Het ontwerp is zeer geschikt voor de droge koude steppe. De tent heeft als voordeel dat het vervoerbaar is, goedkoop, ecologisch en veel overheden het niet zien als een bouwwerk. Dit laatste is de grootste reden waarom dit type tenten veel gebruikt worden in permacultuur projecten in Zuid Europa. De Joert heeft rondom een houten frame van dunne laten die kruislings verbonden zijn. Hierop ligt een viltlaag waarover een laatste doek gaat om het waterdicht te maken. In het midden staat soms een steunpaal voor de tent. De moderne joert voor permacultuur is deels gemaakt met modernere materialen en de isolatie is ruim verbetert. Alsnog is dit ontwerp zeer koud.

In de praktijk in de Benelux is deze tentvorm niet geschikt voor het natte en winderig klimaat. Er zijn met veel hulpmiddelen wel mensen die in koudere streken wonen met deze tent maar dit kost dan veel brandhout om het warm te houden.

Hulpmiddelen voor extra comfort & isolatie

Veel huizen zijn matig ontworpen en zijn niet in richting van de zon gebouwd. Hierdoor heeft het overgrote deel van de huizen in de Benelux veel extra verwarming nodig. Ondanks dat veel huizen geïsoleerd zijn is dit niet voldoende. Het ontwerp faalt op vele fronten en dit is te zien aan de gasrekening! Om bestaande huizen ecologisch te maken zijn er vele hulpmiddelen zoals;

• Zonneboilers maken warm water met behulp van de zon. Dit is zelfs in ons klimaat zeer winstgevend het ontwerp met vacuümbuizen zijn het meest efficiënt en helpen de gasrekening te minimaliseren. Deze veilige investering is altijd winstgevend in ons klimaat.
• Zonnepanelen zijn in de meeste gevallen alleen winstgevend als men niet veel terug levert aan het elektriciteitsnet. Grote besparingen die het winstgevend maken zijn  gezamenlijk inkopen van zonnepanelen of een restpartij kopen.
• Rocketstove is in feite een geïsoleerde kachel met naverbranding van de gassen. Deze kachel is goedkoop te maken en velen malen efficiënter dan normale houtkachels of de open haard. Het zal een drastische besparing geven in houtverbruik en is zeker winstgevend.
• Isolatie is vrijwel altijd een goede investering, zoek naar restpartijen in uw omgeving. Restpartijen kosten een fractie van de prijs en bij isolatieproducten is er vrijwel geen kwaliteitsverschil. Daarnaast is isolatie niet alleen een besparing op stookkosten maar verhoogd het ook het comfort.

Welk ontwerp spreekt jouw het meeste aan?